Lời Chúa – Mt 20,1-16a:
Khi ấy, Đức Giê-su nói với các môn đệ rằng: “Nước Trời giống như chuyện gia chủ kia, vừa tảng sáng đã ra mướn thợ vào làm việc trong vườn nho của mình. Sau khi đã thỏa thuận với thợ là mỗi ngày một quan tiền, ông sai họ vào vườn nho làm việc. Khoảng giờ thứ ba, ông lại trở ra, thấy có những người khác ở không, đang đứng ngoài chợ. Ông cũng bảo họ: “Cả các anh nữa, hãy đi vào vườn nho, tôi sẽ trả cho các anh hợp lẽ công bằng.” Họ liền đi. Khoảng giờ thứ sáu, rồi giờ thứ chín, ông lại trở ra và cũng làm y như vậy. Khoảng giờ mười một, ông trở ra và thấy còn có những người khác đứng đó, ông nói với họ: “Sao các anh đứng đây suốt ngày không làm gì hết?” Họ đáp: “Vì không ai mướn chúng tôi.” Ông bảo họ: “Cả các anh nữa, hãy đi vào vườn nho!” Chiều đến, ông chủ vườn nho bảo người quản lý: “Anh gọi thợ lại mà trả công cho họ, bắt đầu từ những người vào làm sau chót tới những người vào làm trước nhất.” Vậy những người mới vào làm lúc giờ mười một tiến lại, và lãnh được mỗi người một quan tiền. Khi đến lượt những người vào làm trước nhất, họ tưởng sẽ được lãnh nhiều hơn, thế nhưng cũng chỉ lãnh được mỗi người một quan tiền. Họ vừa lãnh vừa cằn nhằn gia chủ: “Mấy người sau chót này chỉ làm có một giờ, thế mà ông lại coi họ ngang hàng với chúng tôi là những người đã phải làm việc nặng nhọc cả ngày, lại còn bị nắng nôi thiêu đốt.” Ông chủ trả lời cho một người trong bọn họ: “Này bạn, tôi đâu có xử bất công với bạn. Bạn đã chẳng thỏa thuận với tôi là một quan tiền sao? Cầm lấy phần của bạn mà đi đi. Còn tôi, tôi muốn cho người vào làm sau chót này cũng được bằng bạn đó. Chẳng lẽ tôi lại không có quyền tùy ý định đoạt về những gì là của tôi sao? Hay vì thấy tôi tốt bụng, mà bạn đâm ra ghen tức?” Thế là những kẻ đứng chót sẽ được lên hàng đầu, còn những kẻ đứng đầu sẽ phải xuống hàng chót.”
Suy niệm:
Khi đọc Kinh Thánh, đôi khi chúng ta thấy Chúa là Đấng công bằng, thưởng phạt rạch ròi. Ngài giống như vị quan tòa, nghiêm minh khi xét xử. Trong chương 25 của Tin Mừng Mát-thêu, ta thấy Ngài đóng cửa không cho năm cô trinh nữ dại khờ vào dự tiệc, vì họ đi mua dầu để thắp đèn nên về trễ; Ngài quẳng tên đầy tớ lười nhác vào chỗ tối tăm, vì anh ta không đầu tư mà lại chôn giấu yến bạc dưới đất; Ngài tống vào lửa đời đời để chịu cực hình muôn kiếp những ai đã không giúp đỡ các anh em bé nhỏ nhất của Ngài.
Dụ ngôn trong bài Tin Mừng hôm nay cho thấy Thiên Chúa không chỉ là Đấng công bằng (dikaios, Mt 20,5.13) mà còn là Đấng tốt lành (agathos, Mt 20,15). Ngài là ông chủ vườn nho, ra chợ một ngày năm lần, đích thân tìm thợ và đưa họ về làm việc, hứa trả lương công nhật đúng theo tiêu chuẩn đã định. Lòng tốt của ông chủ biểu lộ khi ông thấy những người thợ cứ đứng chờ ngoài chợ vì không có ai mướn. Vẫn luôn luôn có những người đứng chờ như thế cả ngày: lúc 9 giờ sáng, 12 giờ trưa, rồi 3 giờ và 5 giờ chiều. Lần nào ra chợ ông chủ đều gặp họ. Lần nào gặp họ, ông chủ đều mời họ đi làm cho mình (Mt 20,5). Khi chỉ còn một tiếng nữa là hết ngày lao động, ông chủ vẫn tiếp tục ra chợ, vẫn thấy những người đứng chờ. Ông trò chuyện, hỏi thăm lý do khiến họ cứ đứng không như vậy. Khi biết chẳng ai mướn họ, ông chủ liền kêu họ làm cho mình. Những người được mướn vào lúc 5 giờ chiều chắc là vui lắm, vì ít ra họ cũng kiếm được chút đỉnh để nuôi vợ con.
Niềm vui của nhóm thợ cuối cùng được nhân lên gấp bội khi họ là những người đầu tiên được lãnh lương và đã được trả lương cả ngày, dù chỉ làm có một tiếng. Niềm vui của nhóm thợ lúc 5 giờ chiều lại gây sự hụt hẫng cho nhóm thợ làm từ 6 giờ sáng, vì cuối cùng, họ cũng chỉ nhận được một quan tiền. Họ cằn nhằn về lối cư xử bất công của ông chủ: một người làm vất vả nắng nôi cả ngày được trả lương bằng một người khác làm có một tiếng. Ông chủ gọi họ là “bạn,” và cho biết mình không bất công vì đã trả cho họ theo như hai bên đã “thỏa thuận” (Mt 20,2.13). Ông còn khẳng định ông có quyền làm điều mình muốn. Ông có quyền cho những người cuối như những người đầu. Ông có quyền sử dụng những gì ông có theo lòng tốt của ông. Lòng tốt ấy vượt lên trên công bằng, nhưng không phải là bất công. Không ai được phép ganh tỵ vì thấy ông quảng đại.
Thiên Chúa không chỉ công bằng mà còn tốt lành, vì Ngài có trái tim. Ngài thương những người đứng chờ cả đời, những người tìm kiếm mà chưa bao giờ gặp, những người liên tục gặp thất bại và vấp ngã trong đời. Ngài thương những người đến sau, đến chậm hơn người khác, và Ngài thi ân cho sự chờ đợi, tìm kiếm tưởng như vô ích của họ. Trên thiên đàng có nhiều người thợ vào giờ thứ 11, tức 5 giờ chiều, có nhiều anh trộm lành được cứu độ vào giờ phút chót. Thiên Chúa luôn làm chúng ta ngỡ ngàng vì những món quà bất ngờ. Ngài không chỉ công bằng mà còn tốt lành, vì Ngài có trái tim.
Cha An-tôn Nguyễn Cao Siêu S.J.