Lời Chúa – Lc 18,9-14:
Khi ấy, Đức Giê-su còn kể dụ ngôn sau đây với một số người tự hào cho mình là công chính mà khinh chê người khác: “Có hai người lên đền thờ cầu nguyện. Một người thuộc nhóm Pha-ri-sêu, còn người kia làm nghề thu thuế. Người Pha-ri-sêu đứng thẳng, nguyện thầm rằng: “Lạy Thiên Chúa, xin tạ ơn Chúa, vì con không như bao kẻ khác: tham lam, bất chính, ngoại tình, hoặc như tên thu thuế kia. Con ăn chay mỗi tuần hai lần, con dâng cho Chúa một phần mười thu nhập của con.” Còn người thu thuế thì đứng đằng xa, thậm chí chẳng dám ngước mắt lên trời, nhưng vừa đấm ngực vừa thưa rằng: “Lạy Thiên Chúa, xin thương xót con là kẻ tội lỗi.” Tôi nói cho các ông biết: người này, khi trở xuống mà về nhà, thì đã được nên công chính rồi; còn người kia thì không. Vì phàm ai tôn mình lên sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên.”
Suy niệm:
Khi nghĩ về người Pha-ri-sêu, ta nghĩ đến thói giả hình. Quả thực, có một số người Pha-ri-sêu như vậy, nhưng không phải tất cả đều thế đâu. Thật ra, nhóm Pha-ri-sêu là nhóm rất đạo đức, họ đạo đức thực lòng, chứ không giả dối. Họ đã chuyên cần học hỏi về Luật Chúa, và muốn giữ cẩn thận Luật ấy trong mọi hoàn cảnh.
Ông Pha-ri-sêu trong dụ ngôn sau của Đức Giê-su không phải là người giả hình. Ông ấy thực sự rất đạo đức, và được mọi người ngưỡng mộ. Khi nghe lời cầu nguyện của ông trên Đền thờ, nhiều người Do-thái thầm mơ ước sống được như vậy. Trước hết, ông đã tránh được những sai phạm lớn như trộm cắp, bất chính, ngoại tình. Ông còn ăn chay mỗi tuần vào thứ hai và thứ năm, dù luật chỉ buộc ăn chay mỗi năm một lần (Lv 16,29-30). Ông nộp thuế thập phân về tất cả mọi thu nhập, dù luật chỉ buộc nộp về hoa lợi, chăn nuôi (Lv 27,30-31). Ngược lại, khi nghe lời cầu nguyện của anh thu thuế, ta thấy anh chỉ nhận mình là tội nhân, cần đến tình thương xóa tội của Thiên Chúa (Lc 18,13). Dưới mắt nhiều người, anh là kẻ thù của dân tộc, và là kẻ có đời sống không trong sạch chút nào. Cả hai đều gọi tên Thiên Chúa khi bắt đầu cầu nguyện. Nhưng Thiên Chúa sẽ nhậm lời cầu nguyện của ai? Ai là người chạm được vào trái tim của Thiên Chúa? Những người Do-thái thời Đức Giê-su trả lời ngay: Dĩ nhiên là ông Pha-ri-sêu đạo đức. Nhưng câu khẳng định của Đức Giê-su để kết dụ ngôn hẳn đã làm nhiều người chưng hửng: Anh thu thuế tội lỗi, khi trở xuống để về nhà, thì đã được Thiên Chúa nhìn nhận là người công chính, anh công chính hơn cả ông Pha-ri-sêu đạo hạnh (Lc 18,14).
Đây là một sự đảo ngược lạ lùng bởi Thiên Chúa. Thiên Chúa có lối đánh giá khác với con người. Ngài không chỉ để ý đến cái bên ngoài, nhưng nhìn thấu tấm lòng bên trong. Ngài chỉ thi ân khi gặp được một tấm lòng chờ đợi. Anh thu thuế đã mở cửa cho Chúa, và đã van xin. Anh khiêm tốn đứng xa, không dám ngước mắt lên, chỉ biết đấm ngực để tỏ lòng sám hối.
Ngược lại, ông Pha-ri-sêu chẳng xin gì. Ông thấy mình chu toàn quá tốt những điều luật dạy, bởi đó, ông thấy mình chẳng cần Chúa xót thương. Những việc hoành tráng ông làm, ông không coi là ơn. Chúng khiến ông trở nên tự cao, tự phụ, và coi khinh anh thu thuế đang đứng cuối Đền thờ. Thiên Chúa dễ gặp anh thu thuế hơn, vì lòng anh mở. Ngài khó gặp ông Pha-ri-sêu, vì cửa lòng ông khép. Tiếc thay, công đức của ông lại thành bức tường cao ngăn ông gặp Chúa và tha nhân. Còn tội của anh thu thuế lại là nhịp cầu gặp gỡ Chúa.
Ở thế kỷ XXI, nhiều người vẫn sống như anh thu thuế. Họ sống trong hoàn cảnh khách quan là có tội, vì vấp ngã, vì nghề nghiệp, vì chuyện hôn nhân,… nhưng họ không dễ thoát ra khỏi tình trạng tội lỗi đó. Dụ ngôn trên đây của Chúa Giê-su đem lại hy vọng cho những người đang mất hy vọng vào đời mình.
Thiên Chúa không chê bỏ việc ăn chay hay dâng cúng, cũng không cấm chúng ta tích đức, lập công. Nhưng Đức Giê-su nhắc chúng ta nhớ rằng ơn cứu độ không mua được bằng nỗ lực bản thân, nhưng là quà tặng Chúa ban mà ta đưa tay lãnh nhận. Ai trong chúng ta cũng giống anh trộm lành nhận được tin vui vào giây phút cuối (Lc 23,42).
Cha An-tôn Nguyễn Cao Siêu S.J.