Thánh thi tạ ơn
1 Lạy Đức Chúa là Vua, con xin cảm tạ Ngài,
ca ngợi Ngài là Thiên Chúa, Đấng cứu độ con.
Con cảm tạ danh Ngài.
2 Ngài quả là Đấng bảo vệ và trợ giúp con,
Ngài đã cứu thân con khỏi hư mất,
xin cứu con thoát khỏi lưới dò
của kẻ chuyên đặt điều vu khống, và kẻ ưa nói lời điêu ngoa.
Khi con gặp kẻ thù chống đối,
Ngài đã thương trợ giúp và giải thoát con.
3 Nhờ uy danh cao cả, và chiếu theo lòng lân tuất vô biên của Ngài,
Ngài đã giải thoát con
khỏi những kẻ rình cắn xé con, chực nuốt trửng,
khỏi tay những kẻ tìm hại mạng sống con,
khỏi bao khốn quẫn con hứng chịu,
4 khỏi đám lửa vây quanh làm con ngạt thở,
khỏi ngọn lửa không do con đốt lên,
5 khỏi lòng vực sâu âm phủ,
khỏi lưỡi nhơ bẩn, khỏi lời điêu ngoa,
6 khỏi họa vu oan do kẻ gian tà sàm tấu.
Mạng con đã kề sát tử thần, đời con đã gần đáy âm ty.
7 Con đã bị tư bề vây hãm mà chẳng có người trợ giúp con.
Con đưa mắt tìm người cứu giúp, nhưng chẳng thấy một ai.
8 Bấy giờ, lạy Đức Chúa, con nhớ lại lòng lân tuất của Ngài,
và tưởng nhớ bao việc Ngài làm từ muôn thuở:
Ngài đã giải thoát những ai cậy trông Ngài,
và cứu họ khỏi tay thù địch.
9 Từ cõi đất, tôi dâng lời cầu khẩn,
xin Chúa cứu tôi thoát khỏi tử thần.
10 Tôi kêu cầu Đức Chúa là Cha của Chúa tôi:
“Xin đừng bỏ rơi con trong những ngày khốn quẫn,
khi bè lũ kiêu căng hoành hành
mà chẳng có người nào trợ giúp.
Con sẽ không ngừng ca ngợi Thánh Danh
và hát lên bài ca cảm tạ.”
11 Ngài đã đoái nghe lời con cầu khẩn,
vì đã cứu con khỏi diệt vong,
và giải thoát con khỏi thời tai họa.
12 Bởi thế, con xin cảm tạ và ca ngợi Ngài,
và xin chúc tụng danh Đức Chúa.
Thánh thi: Tìm đức khôn ngoan
13 Thời còn trẻ, trước khi bôn ba đây đó,
tôi đã công nhiên tìm kiếm đức khôn ngoan
khi dâng lời cầu nguyện.
14 Nơi Thánh Điện, tôi hằng cầu xin,
và cho đến mãn đời, tôi vẫn tìm kiếm đức khôn ngoan.
15 Như hoa tươi nở, tựa chùm nho chín,
đức khôn ngoan làm hoan hỷ lòng tôi.
Chân tiến bước trên đường ngay nẻo chính,
tôi dõi theo đức khôn ngoan từ thuở còn thanh xuân.
16 Chỉ lắng tai một chút mà tôi đã hấp thụ được,
và tìm thấy cho bản thân một giáo huấn dồi dào.
17 Trong đức khôn ngoan, tôi tiến lên mãi,
và tôi sẽ tôn vinh Thiên Chúa,
Đấng đã cho tôi được khôn ngoan.
18 Vì tôi đã cương quyết sống theo đức khôn ngoan,
tôi hăng say tìm điều thiện và sẽ không xấu hổ thẹn thùng.
19 Trong đức khôn ngoan, hồn tôi đã phấn đấu,
và chuyên cần tuân giữ Lề Luật.
Tôi đã giơ tay lên trời, tôi khóc than vì thiếu hiểu biết.
20 Tôi đã hướng lòng về đức khôn ngoan,
và khi giữ mình trong sạch, tôi tìm được đức khôn ngoan.
Tôi đã để tâm tìm hiểu ngay từ đầu, nên tôi sẽ không bị ruồng bỏ.
21 Tâm can tôi những bồn chồn tìm kiếm đức khôn ngoan,
vì thế, tôi đạt được kho tàng quý giá.
22 Đức Chúa đã ban thưởng cho tôi tài lợi khẩu,
và tôi đem sử dụng để ca tụng Người.
23 Hỡi những người không được giáo huấn,
hãy đến gần tôi và thụ huấn với tôi.
24 Sao các bạn nói mình còn thiếu những điều ấy,
và tâm hồn các bạn còn khát khao nhiều như vậy?
25 Tôi đã mở miệng và lên tiếng:
Hãy thu nhận những điều ấy, không phải trả đồng nào.
26 Hãy tra cổ vào ách, và đón nhận giáo huấn vào tâm hồn;
giáo huấn này, các bạn có thể tìm thấy ngay ở bên cạnh mình.
27 Hãy đưa mắt nhìn: tôi đâu có vất vả bao nhiêu,
và chính tôi đã được nghỉ ngơi an nhàn.
28 Hãy đón nhận giáo huấn, dù phải mất nhiều bạc,
nhưng nhờ đó bạn sẽ thu được lắm vàng.
29 Ước chi tâm hồn các bạn được hoan hỷ,
vì Đức Chúa đầy lòng thương xót từ bi,
và các bạn đừng xấu hổ khi ca tụng Người.
30 Việc phải làm, các bạn hãy hoàn tất trước thời hạn,
và Đức Chúa sẽ ban cho các bạn phần thưởng
vào thời buổi của Người.
Đó là lời khôn ngoan của ông Giê-su, con ông Xi-ra.
b. Mặc dù chắc chắn có trong nguyên bản Híp-ri cũng như trong tất cả các bản dịch, chương này vẫn là một phụ chương của sách Hc. Chương gồm hai thánh vịnh, một là lời tạ ơn (cc. 1-12), phần còn lại (cc. 13-30) mô tả việc tìm kiếm Đức Khôn Ngoan. Người ta tranh cãi về tính chính xác của nó. Nếu người ta vẫn chưa ngã ngũ ra sao về phần trên, thì với phần sau xem ra câu giải đáp là phủ định, từ khi ở Cum-ran người ta đã khám phá ra một phần thánh vịnh đó. Có lẽ tốt nhất ta nên nghĩ rằng chính tác giả Ben Xi-ra đã lấy hai thánh vịnh ấy ở đâu đó, không phải của ông, mà đưa vào đây. Dầu sao thì Giáo Hội Công giáo và Chính thống cũng coi bản văn Hy-lạp của chương này là quy điển.
c. Trong nhiều thánh vịnh tạ ơn, lòng lân tuất của Thiên Chúa là nguồn mạch ơn cứu độ: x. Tv 51,3; 69,14.
d. Nghĩa là con vô tội, không gây cớ thù oán ai.
đ. HL của c. 10 đã bị nghi là được tô màu Ki-tô giáo (cũng như Tv 2,7; 110,1); nhưng không có lý do nào chính đáng để loại kiểu nói này. HR: tôi công bố: Ngài là Cha của con, vì Ngài là dũng sĩ cứu độ con. Về Thiên Chúa được gọi là Cha, x. 23,1+.
e. HR đưa vào đây một thánh vịnh ngợi khen (tương tự như Tv 136): “Hãy ca tụng Đức Chúa, vì Người nhân hậu muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Thiên Chúa rất đáng ngợi khen muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Hãy ca tụng Đấng gìn giữ Ít-ra-en muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng tạo thành vũ trụ muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng đã cứu chuộc Ít-ra-en muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng quy tụ Ít-ra-en tản mát về muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng xây lên thánh đô và đền thờ của Người muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng làm trổ sinh sức mạnh nhà Đa-vít muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng đã chọn con cháu ông Xa-đốc làm tư tế muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng bênh vực ông Áp-ra-ham muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng là núi đá cho I-xa-ác nương ẩn muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng Toàn Năng của nhà Gia-cóp muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Đấng đã chọn Xi-on muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Ca tụng Vua các vua muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Người nâng cao quyền lực dân Người và cho các kẻ hiếu trung với Người được ca tụng, đó là con cái Ít-ra-en, dân được ở bên Người. Ha-lê-lui-a.”
g. Thánh vịnh nói về việc tìm kiếm Đức Khôn Ngoan được sáng tác theo mẫu tự trong HR (x. Tv 25; 37; 119; Cn 31).
h. Bôn ba ám chỉ các cuộc hành trình của ông Ben Xi-ra (x. 34,9-12; 39,4), nhưng từ này cũng còn có nghĩa sự lạc đường, sự sai lầm (x. 23,2; 51,19).
i. Tìm kiếm Đức Khôn Ngoan, x. 6,27; 24,34; 33,18; 39,1. Đức Khôn Ngoan vừa là ơn Thiên Chúa ban, vừa là kết quả của một cuộc tìm kiếm kiên trì (x. 1 V 3,9).
k. Thiên Chúa thêm vào cho rõ. Híp-ri: Ách của Người là vinh dự cho tôi, tôi sẽ tạ ơn Đấng dạy dỗ tôi.
l. Đức Khôn Ngoan không thể ruồng bỏ kẻ tìm kiếm đức ấy.
m. Kho tàng quý giá chính là Đức Khôn Ngoan.
n. Một trong những ơn lành của đức khôn ngoan là lợi khẩu, tức là ơn biết dạy dỗ người ta và ca tụng Thiên Chúa.
o. Thụ huấn với tôi, ds: Hãy đến ở mãi trong nhà giáo huấn. Nhà giáo huấn sẽ trở thành kiểu nói chuyên biệt để chỉ nhà trường dạy Luật (x. 32,14+).
p. Khát khao tượng trưng lòng ao ước mãnh liệt được nên khôn ngoan (x. Hc 24,21; Am 8,11; Is 55,11; Tv 42,3; 63,2; Ga 7,37).
q. Tra cổ vào ách: môn sinh của khôn ngoan, ví như con vật chở đồ, phải đón nhận giáo huấn như mang ách vào cổ (x. Gr 27,2; Tv 2,3). Hình ảnh ách của khôn ngoan (x. Hc 6,24-25) đã được chuyền qua Do-thái giáo vào Tân Ước (x. Mt 11,29-30). HR thay vì đón nhận giáo huấn thì viết đón nhận gánh nặng và ở cuối câu thêm: “và ai để tâm vào (giáo huấn) thì sẽ gặp”.
r. Câu này xem ra nghịch với c. 25. Nên biết: các hiền nhân thời xưa lấy làm vinh dự được dạy miễn phí cho môn sinh. Như vậy thì có khi bản văn ở đây đã thất truyền. Tình trạng HR cũng chẳng giúp làm sáng tỏ hơn. Lắm vàng, x. G 28,15-19. Vì đức khôn ngoan cao quý hơn mọi giàu sang (Kn 7,8-14), nên hẳn là tác giả muốn nói rằng nỗ lực tìm kiếm khôn ngoan có thể ví như việc đầu tư vốn đáng kể, nhưng kết quả sẽ vượt xa mọi lợi tức chờ đợi.
s. HR thêm: “Chúc tụng Đức Chúa mãi mãi và ước chi danh Chúa được ca tụng từ đời nọ đến đời kia.”
t. HR: Cho tới đây là lời của ông Si-mê-ôn con của ông Giê-su, gọi là Ben Xi-ra. Sự khôn ngoan của ông Si-mê-ôn, con của ông Giê-su, ông Giê-su con của ông E-la-da, ông E-la-da con của ông Xi-ra. Ước chi danh Đức Chúa được ca tụng bây giờ và mãi mãi.