Chương 5 - Sách Ma-ca-bê 1
Chinh phạt dân I-đu-mê và dân Am-mon (2 Mcb 10,14-23)
1 Vậy khi các dân tộc lân bang nghe tin bàn thờ đã được xây lại, Thánh Điện đã được tái thiết như thuở xưa thì chúng vô cùng phẫn nộ.2 Chúng quyết tâm tiêu diệt giống nòi Gia-cóp đang sống ở giữa chúng; chúng bắt đầu chém giết và trục xuất họ.
3 Ông Giu-đa giao chiến với con cái Ê-xau ở xứ I-đu-mê, vùng Ắc-ra-bát-tê-nê, vì chúng đã bao vây dân Ít-ra-en. Ông giáng cho chúng một đòn chí tử, đẩy lui chúng và tịch thu chiến lợi phẩm.4 Ông cũng nhớ lại ác tâm của con cái Bai-an; chúng trở thành cạm bẫy và chướng ngại khiến dân vấp ngã, vì đã đặt những ổ phục kích ở dọc đường.5 Ông dồn chúng vào các tháp canh, bao vây và tru hiến chúng, rồi phóng hỏa đốt các tháp canh cùng với mọi người ở trong đó.6 Đoạn ông qua chỗ dân Am-mon, gặp phải một cánh quân hùng mạnh và một đám dân quân đông đảo, dưới quyền chỉ huy của ông Ti-mô-thê.7 Ông giao chiến với chúng nhiều trận; chúng bị đè bẹp trước mặt ông và ông đã đánh bại chúng.8 Ông chiếm thành Gia-de và các thành phụ thuộc, rồi trở về Giu-đê.
Sơ lược về các trận chiến ở Ga-li-lê và Ga-la-át
9 Dân ngoại ở Ga-la-át liên minh với nhau chống lại những người Ít-ra-en đang sống trên lãnh thổ của chúng nhằm tiêu diệt họ. Họ trốn vào pháo đài Đa-thê-ma.10 Họ gửi cho ông Giu-đa và các anh em bức thư nội dung như sau: “Các dân ngoại ở chung quanh đang liên minh với nhau nhằm chống lại và tiêu diệt chúng tôi;11 chúng chuẩn bị đến chiếm pháo đài nơi chúng tôi đang ẩn nấp. Chính Ti-mô-thê thống lãnh quân đội của chúng.12 Vậy bây giờ, xin ông tới giải thoát chúng tôi khỏi tay chúng, vì nhiều người trong chúng tôi đã ngã gục.13 Tất cả anh em chúng ta đang sống ở miền Tô-bi-a đã bị giết; vợ con họ bị đem đi đày, tài sản họ bị tước đoạt. Ở đó khoảng một ngàn người đã bị sát hại.”14 Họ còn đang đọc thư thì có những sứ giả khác từ miền Ga-li-lê về tới, áo quần tả tơi, cũng thông báo những việc như thế.15 Họ nói: “Chư dân ở Pơ-tô-lê-mai, Tia, Xi-đôn và khắp miền Ga-li-lê thuộc ngoại bang liên minh với nhau chống lại chúng tôi để hủy diệt chúng tôi.”16 Nghe biết những tin ấy, ông Giu-đa và dân chúng tổ chức đại hội để bàn bạc xem phải làm gì cho các anh em mình đang gặp cơn quẫn bách và sắp bị kẻ thù tấn công.17 Ông Giu-đa nói với anh mình là ông Si-môn: “Xin anh tự chọn lấy quân đi giải thoát các anh em ở miền Ga-li-lê; còn tôi và chú Giô-na-than sẽ đi đến miền Ga-la-át.”18 Ông để ông Giô-xếp con ông Dơ-khác-gia và ông A-da-ri-a thủ lãnh của dân, ở lại Giu-đê cùng với số quân còn lại để trấn giữ.19 Ông chỉ thị cho họ rằng: “Các ông hãy chỉ huy đám quân này, và đừng giao chiến với dân ngoại cho đến khi chúng tôi trở về.”20 Ông Si-môn đem ba ngàn quân tiến về miền Ga-li-lê, còn ông Giu-đa đem tám ngàn quân tiến về miền Ga-la-át.
Các cuộc chinh phạt ở Ga-li-lê và Ga-la-át (2 Mcb 12,10-37)
21 Ông Si-môn sang miền Ga-li-lê giao chiến nhiều trận với dân ngoại, và dân ngoại đã bị ông đè bẹp.22 Ông đuổi theo chúng cho đến tận cổng thành Pơ-tô-lê-mai. Phía dân ngoại, có khoảng ba ngàn người ngã gục và ông Si-môn đã thu được của chúng nhiều chiến lợi phẩm.23 Ông tập hợp những người Do-thái từ miền Ga-li-lê và Ác-bát-ta cùng với vợ con và tất cả tài sản của họ; ông vô cùng hoan hỷ đưa cả đoàn về miền Giu-đê.
24 Còn ông Giu-đa Ma-ca-bê cùng với em mình là Giô-na-than đã vượt sông Gio-đan và đi ba ngày đường trong hoang địa.25 Họ gặp người Na-ba-tê; những người này đã niềm nở tiếp đón họ, và thuật lại cho họ nghe tất cả những gì đã xảy ra cho anh em họ ở miền Ga-la-át,26 đồng thời cũng cho họ biết một số đông những người ấy đã bị vây hãm trong các thành kiên cố và to lớn là Bo-xo-ra, Bo-xo, A-lê-ma, Khát-phô, Ma-kết và Các-na-in như thế nào.27 Trong các thành khác thuộc miền Ga-la-át cũng có những người bị vây hãm; kẻ thù của họ đã quyết định là ngày mai sẽ tấn công để chiếm các pháo đài và tận diệt mọi người ở đó nội trong một ngày.
28 Lập tức, ông Giu-đa và đoàn quân quay ngược trở lại, hướng về phía hoang địa Bo-xo-ra. Ông đã chiếm được thành, vung gươm giết hết mọi đàn ông, thu tất cả chiến lợi phẩm và phóng hỏa đốt thành.29 Rồi đang đêm, ông bỏ đó ra đi, đem quân đến pháo đài Đa-thê-ma.30 Đến sáng, họ ngước mắt nhìn thì thấy một đám quân đông vô kể, đang bắc thang, đặt máy để chiếm pháo đài và tấn công những người đang ẩn nấp ở bên trong.31 Khi thấy cuộc giao tranh đã bắt đầu và nghe tiếng kêu la trong thành thấu đến trời, xen lẫn tiếng kèn và tiếng la hét inh ỏi,32 ông Giu-đa bảo quân lính của ông: “Hôm nay anh em hãy chiến đấu để giải thoát anh em chúng ta.”33 Ông chia quân thành ba cánh và đánh bọc hậu; họ thổi kèn và cầu nguyện lớn tiếng.34 Khi nhận ra đó là ông Ma-ca-bê, quân đội ông Ti-mô-thê liền chạy trốn. Ông Ma-ca-bê đã giáng cho chúng một đòn chí tử, và ngày hôm ấy, bọn chúng có khoảng tám ngàn người ngã gục.35 Sau đó, ông Giu-đa quay về A-lê-ma, tấn công và chiếm thành; ông giết hết mọi đàn ông trong thành, thu chiến lợi phẩm và phóng hỏa đốt thành.36 Rồi ông bỏ đó ra đi, tiến chiếm các thành Khát-phô, Ma-kết, Bo-xo và các thành khác thuộc miền Ga-la-át.37 Sau những biến cố trên, ông Ti-mô-thê tập hợp một đạo quân khác và đến đóng trại đối diện với Ra-phôn, bên kia suối.38 Ông Giu-đa sai người đi do thám trại quân địch; những người này về báo cáo với ông rằng: “Tất cả dân ngoại ở chung quanh chúng ta đã được tập hợp thành một đạo quân thật đông đảo, dưới quyền chỉ huy của Ti-mô-thê,39 cả dân Ả-rập cũng được thuê làm quân tiếp ứng; chúng đang đóng trại bên kia suối, sẵn sàng đến giao chiến với ông.” Bấy giờ, ông Giu-đa đi ra nghênh chiến với chúng.40 Khi ông Giu-đa và đoàn quân tới gần suối nước, ông Ti-mô-thê nói với các người chỉ huy quân đội của mình: “Nếu ông ta qua đánh chúng ta trước, chúng ta sẽ không chống cự nổi, chắc chắn ông ta sẽ thắng chúng ta.41 Nhưng nếu ông ta sợ mà đóng quân lại bên kia sông, thì chúng ta sẽ qua đánh và sẽ thắng ông ta.”
42 Khi đến gần suối nước, ông Giu-đa cho các ký lục trong dân đứng bên bờ suối và truyền cho họ rằng: “Các ông không được để một người nào ở lại trong trại; mọi người phải ra trận hết.”43 Rồi ông đi tiên phong qua phía địch, tất cả dân quân theo sau. Hết thảy dân ngoại đã bị ông đè bẹp, chúng quăng vũ khí và chạy trốn đến đền thờ Các-na-in.44 Người Do-thái đến chiếm thành; họ phóng hỏa đốt đền thờ và mọi người ở bên trong. Thế là thành Các-na-in bị triệt hạ, từ nay không ai có thể cự nổi ông Giu-đa nữa.
45 Ông Giu-đa tập hợp mọi người Ít-ra-en đang ở miền Ga-la-át lại, từ bé chí lớn, cùng với vợ con và đồ đạc thành một đoàn người thật đông đảo, đi về xứ Giu-đa.46 Trên đường trở về, họ đến Ép-rôn, một thành vừa lớn vừa kiên cố. Họ không thể đi sang bên phải hay bên trái mà chỉ còn cách băng qua thành.47 Dân thành ấy không cho họ đi qua và lấy đá chặn cổng lại.48 Ông Giu-đa sai người đến ôn tồn nói với họ: “Xin vui lòng cho chúng tôi đi qua đất các ngài để trở về quê hương chúng tôi. Không ai làm gì thiệt hại cho các ngài đâu. Chúng tôi chỉ đi bộ qua thôi!” Nhưng chúng không muốn mở cho ông.49 Ông Giu-đa truyền công bố cho mọi người là ai nấy phải ở nguyên vị trí của mình.50 Còn quân lính thì dàn trận và tấn công thành suốt ngày suốt đêm hôm ấy; thế là thành đã rơi vào tay ông Giu-đa.51 Ông vung gươm giết hết đàn ông, triệt hạ thành, thu chiến lợi phẩm, rồi giẫm lên xác chết mà đi qua thành.52 Ông vượt sông Gio-đan tiến về phía Đồng Bằng Lớn đối diện với Bết San.53 Ông Giu-đa ra sức tập hợp những người lẽo đẽo theo sau, và khích lệ dân chúng trên suốt quãng đường, cho đến khi về tới đất Giu-đa.54 Họ vui mừng hoan hỷ lên núi Xi-on tiến dâng lễ toàn thiêu, bởi vì họ đã trở về bình an, không một ai gục ngã.
Thất trận ở Giam-ni-a
55 Trong thời gian ông Giu-đa và ông Giô-na-than đang ở miền Ga-la-át và ông Si-môn, anh ông Giu-đa, đang ở miền Ga-li-lê, đối diện với Pơ-tô-lê-mai,56 thì ông Giô-xếp con ông Dơ-khác-gia và ông A-da-ri-a, hai người chỉ huy quân đội, nghe biết những chiến công và những cuộc giao tranh của họ,57 mới nói: “Cả chúng ta nữa, chúng ta phải làm cho tên tuổi chúng ta nên lừng lẫy! Chúng ta hãy đi giao chiến với các dân ngoại chung quanh.”58 Hai ông ra lệnh cho quân đội thuộc quyền mình và tất cả cùng đi Giam-ni-a.59 Tướng Goóc-ghi-át và quân của ông ta ra khỏi thành đón đánh họ.60 Ông Giô-xếp và ông Dơ-khác-gia bị thảm bại và bị rượt đuổi cho đến ranh giới xứ Giu-đê. Ngày hôm ấy có khoảng hai ngàn người trong dân Ít-ra-en bị ngã gục.61 Đó là một tổn thất nặng nề cho dân, bởi vì họ đã không nghe lời ông Giu-đa và các anh em ông, cứ tưởng rằng mình cũng lập được chiến công.62 Hai ông ấy không thuộc giống nòi những người được dùng để cứu thoát dân Ít-ra-en.
Thắng lợi ở miền I-đu-mê và Phi-li-tinh
63 Vị anh hùng Giu-đa và các anh em ông đã được vinh quang hiển hách trước mặt toàn dân Ít-ra-en và tất cả các dân ngoại, bất cứ ở nơi nào tên tuổi ông được nói đến.64 Người ta họp nhau lại bên các ông để ca tụng các ông.65 Ông Giu-đa và các anh em cất quân đi giao chiến với con cái Ê-xau trong miền đất phía nam. Ông đã hạ được Khép-rôn và các làng phụ thuộc. Ông cũng phá hủy các pháo đài và phóng hỏa đốt những ngọn tháp ở chung quanh.66 Rồi ông lại đi tới đất người Phi-li-tinh và băng qua Ma-rê-sa.67 Ngày hôm ấy, có những tư tế đã gục ngã trong cuộc chiến; vì muốn lập chiến công, họ đã ra giao chiến mà không bàn tính cẩn thận.68 Sau đó, ông Giu-đa quay về Át-đốt, miền đất của người Phi-li-tinh; ông phá đổ các bàn thờ, thiêu hủy các tượng thần chạm trổ, thu chiến lợi phẩm rồi trở về xứ Giu-đa.