Đề mục 1. Tòa án có thẩm quyền (Điều 1404-1416)

Điều 1404

Không ai có quyền xét xử Đức Giáo Hoàng.

Điều 1405

§1. Trong những vụ án nói ở điều 1401, chỉ một mình Đức Giáo Hoàng có quyền xét xử những người sau đây:

1° các vị nguyên thủ quốc gia;

2° các vị Hồng y;

3° các Sứ Giả tông tòa và các Giám mục trong những vụ án hình sự; 4° các vụ án khác mà chính ngài đã dành riêng cho mình quyền xét xử.

§2. Vị thẩm phán không thể duyệt xét một văn kiện hay một tài liệu đã được Đức Giáo Hoàng Rôma phê chuẩn cách đặc biệt, nếu trước đó không có sự ủy nhiệm của ngài.

§3. Được dành riêng cho Tòa Thượng Thẩm Rôma quyền xét xử:

1° các Giám mục trong những vụ án hộ sự, miễn là vẫn giữ nguyên những quy định của điều 1419 §2;

2° Viện Phụ tổng quyền hay Viện Phụ Bề Trên hiệp hội đan viện và vị Điều Hành tổng quyền các hội dòng thuộc luật giáo hoàng;

3° các giáo phận và những pháp nhân hoặc những thể nhân khác trong Giáo Hội không có Bề Trên nào khác dưới Đức Giáo Hoàng Rôma.

Điều 1406

§1. Nếu quy định của điều 1404 bị vi phạm, thì các án từ và các quyết định đều vô hiệu.

§2. Trong những vụ án nói ở điều 1405, các thẩm phán khác tuyệt đối không có thẩm quyền.

Điều 1407

§1. Không ai có thể bị kiện ở tòa án cấp một, nếu không phải là trước vị thẩm phán có thẩm quyền của Giáo Hội với một trong những danh nghĩa được ấn định ở những điều 1408-1414.

§2. Sự vô thẩm quyền của thẩm phán gọi là tương đối, khi thẩm phán không có danh nghĩa nào trong số các danh nghĩa đó.

§3. Nguyên cáo theo tòa án của bị cáo, nếu bị cáo có nhiều tòa án, thì nguyên cáo được quyền lựa chọn tòa án.

Điều 1408

Bất cứ ai cũng có thể bị kiện ở tòa án tại nơi họ có cư sở hay bán cư sở.

Điều 1409

§1. Tòa án dành cho người không có cư sở là tòa án tại nơi người ấy hiện đang cư trú.

§2. Bất cứ ai mà cư sở, hoặc bán cư sở, hoặc nơi cư trú không được biết đến, đều có thể bị kiện ở tòa án của nguyên cáo, miễn là không có một tòa án hợp pháp nào khác được chỉ định.

Điều 1410

Vì lý do tọa lạc của sự việc, đương sự có thể bị kiện ở tòa án tại nơi xảy ra sự việc đang tranh chấp, mỗi khi tố quyền nhằm trực tiếp sự việc đó, hoặc khi đó là một vụ tước đoạt.

Điều 1411

§1. Vì lý do khế ước, đương sự có thể bị kiện ở tòa án tại nơi khế ước đã được ký kết hay phải được thực hiện, trừ khi hai bên đã đồng ý chọn một tòa án khác.

§2. Nếu vụ án liên quan đến những nghĩa vụ phát xuất từ một danh nghĩa khác, đương sự có thể bị kiện ở tòa án tại nơi nghĩa vụ phát sinh hay phải được thực hiện.

Điều 1412

Trong những vụ án hình sự, bị cáo, mặc dù vắng mặt, có thể bị kiện ở tòa án tại nơi xảy ra tội phạm.

Điều 1413

Đương sự có thể bị kiện:

1° trong những vụ án liên quan đến việc quản trị, tại tòa án của nơi việc quản trị được điều hành;

2° trong những vụ án liên quan đến sự kế thừa hay các di tặng đạo đức, tại tòa án ở nơi người để lại gia tài hay di tặng đạo đức có cư sở, hoặc bán cư sở hoặc nơi cư trú sau cùng, chiếu theo các điều 1408-1409, tuy nhiên, nếu chỉ liên quan đến việc thực hiện di tặng, thì phải được xử lý theo các quy tắc thông thường về thẩm quyền.

Điều 1414

Vì lý do liên hệ, các vụ án liên hệ với nhau phải được xét xử do cùng một tòa án và trong cùng một vụ xử, trừ khi quy định của luật không cho phép.

Điều 1415

Vì lý do ưu tiên, nếu hai hay nhiều tòa án cùng có thẩm quyền như nhau, thì tòa án nào đã triệu tập đương sự ra tòa trước tiên cách hợp pháp thì tòa ấy có quyền xét xử vụ án.

Điều 1416

Những vụ tranh chấp thẩm quyền giữa các tòa án cùng lệ thuộc một tòa kháng cáo, sẽ do tòa án này giải quyết; nếu không lệ thuộc cùng một tòa kháng cáo, thì do Tối Cao Pháp Viện tông tòa giải quyết.